Prosedur Pernikahan di Malaysia

Dalam keghairahan menyediakan keperluan persiapan majlis perkahwinan, janganlah sampai terlupa tentang perkara paling asas, iaitu mematuhi kesemua prosedur pernikahan yang berkaitan. Anda semestinya tidak mahu majlis perkahwinan terganggu atau tertunda disebabkan masalah dengan prosedur pernikahan, bukan? Oleh itu, anda dinasihatkan untuk menyegerakan proses memenuhi prosedur pernikahan supya tidak kelam-kabut di kemudian hari.

Di Malaysia, prosedur pernikahan diuruskan oleh Pejabat Agama Islam Negeri masing-masing, yang merupakan satu jabatan di bawah bidang kuasa setiap Kerajaan Negeri. Maka, mungkin akan terdapat sedikit perbezaan kecil berkenaan prosedur pernikahan antara satu negeri dengan negeri yang lain. Namun, usahlah anda risau kerana perbezaan ini tidak akan menyulitkan permohonan pernikahan anda. Asalkan sahaja anda mematuhi semua prosedur dengan lebih awal, segala-galanya akan menjadi mudah.

1. Kursus Pra-perkahwinan
Semua pasangan yang ingin berkahwin buat pertama kali wajib menghadiri kursus pra-perkahwinan sebelum memohon kebenaran berkahwin. Kebiasaannya, kursus diadakan selama dua hari pada hari hujung minggu dan dianjurkan oleh agensi NGO dan swasta. Anda boleh menghadiri kursus pra-perkahwinan di mana-mana saja negeri di Malaysia, asalkan diiktiraf oleh Jabatan Agama Islam. Di penghujung kursus, biasanya akan diadakan ujian bertulis untuk menilai kefahaman para peserta. Jika lulus, sekeping sijil layak bernikah akan dikeluarkan, dan sijil ini sah laku seumur hidup anda. Salinan sijil ini perlu dihantar bersama-sama borang permohonan nikah kelak.

Untuk menghadiri kursus pra-perkahwinan, bakal pengantin perlulah mendaftar terlebih dahulu dengan penganjur yang boleh dicari dalam talian internet ataupun iklan-iklan akhbar. Untuk pengesahan status kelayakan penganjur, anda boleh merujuk kepada Pejabat Agama Negeri. Pendaftran awal adalah digalakkan untuk memudahkan anda memilih tarikh yang sesuai. Yuran yang dikenakan berbeza bergantung kepada penganjur, kebiasaannya antara RM 50-100. Anda boleh datang dengan pasangan, rakan-rakan ataupun secara bersendirian.

2. Mas Kahwin
Pemberian mas kahwin atau mahar kepada isteri adalah wajib ke atas suami. Mas kahwin boleh diberi dalam bentuk wang, harta ataupun amalan-amalan tertentu seperti bacaan Quran. Jika dalam bentuk wang atau harta, boleh diberikan secara tunai ataupun hutang. Sekiranya diakad secara hutang, suami tidak mempunyai hak yang penuh ke atas isteri selagi bayaran mas kahwin tidak diselesaikan. Mas kahwin adalah milik penuh si isteri, dan jika isteri ingin menebus talak di kemudian hari, bayaran mas kahwin perlu dikembalikan jika diputuskan kadi/hakim.

Dalam Islam, jumlah bayaran mas kahwin adalah tidak tetap, bergantung kepada persetujuan bakal isteri. Namun, dalam aspek perundangan negeri, sesetengah Pejabat Agama Negeri menetapkan jumlah minimum mas kahwin yang perlu dibayar, dan ada juga yang tidak menetapkan sebarang had minimum. Oleh itu, perlulah bertanya kepada Pejabat Agama Negeri bakal isteri untuk lebih kepastian. Harus diketahui, mas kahwin adalah berbeza dengan wang hantaran. Mas kahwin adalah kewajipan, manakala wang hantaran adalah adat semata-mata.

3. Borang Permohonan Nikah
Untuk memohon kebenaran bernikah, kedua-dua belah pihak perlulah mengisi dan menghantar borang permohonan nikah disertai dokumen-dokumen sokongan yang ditetapkan. Borang boleh diperoleh daripada Pejabat Agama Negeri, Penolong Pendaftar Nikah kariah ataupun melalui laman web Pejabat Agama Negeri. Sebaik-baiknya, borang diisi dan dihantar paling awal tiga bulan sebelum bernikah.

Mengikut aturan, pihak lelaki perlu mengisi dan menghantar dahulu borang permohonan nikah ke Penolong Pendaftar Nikah di Pejabat Agama Negeri tempat bermastautin, disertai dengan dokumen-dokumen sokongan seperti salinan kad pengenalan, surat pengesahan bujang (pilihan), surat persetujuan isteri pertama (jika berkahwin lagi), sijil menghadiri kursus dan lain-lain. Selepas mendapat pengesahan, borang tadi diberikan kepada bakal isteri untuk dihantar ke Pejabat Agama Negeri tempat bakal isteri bermastautin bersama-sama borang permohonan daripada bakal isteri. Bakal isteri perlu menghantar tambahan salinan kad pengenalan wali dan dua orang saksi.

4. Ujian HIV
Setiap pasangan yang bakal berkahwin telah diwajibkan untuk menjalani ujian HIV sebelum bernikah. Ini untuk mengetahui status HIV masing-masing, sebagai usaha mengurangkan kadar HIV seluruh negara. Ujian HIV boleh dijalankan di Klinik-klinik Kesihatan utama di setiap daerah ataupun sesetengah hospital. Borang saringan ujian HIV akan diberikan Pejabat Agama Negeri dan keputusan ujian akan dimaklumkan kepada bakal pengantin.

Ujian HIV bukanlah penghalang kepada sebuah perkahwinan. Walaupun keputusan HIV anda positif, anda masih boleh memohon kebenaran berkahwin dengan memenuhi syarat-syarat tertentu seperti menghadiri sesi kaunseling dan memaklumkan keputusan kepada bakal pasangan. Keputusan tidak perlu dimaklumkan kepada keluarga ataupun orang lain. Semasa sesi kaunseling, anda dan pasangan akan diajar teknik mencegah penyebaran HIv. Selain ujian HIV, bakal pengantin turut digalakkan menjalani ujian kesihatan menyeluruh dan ujian genetik terutamanya thalessemia.

5. Wali dan saksi
Dalam Islam, pernikahan yang sah perlu mendapat kebenaran wali dan pengesahan dua orang saksi lelaki. Wali yang diutamakan adalah bapa kandung yang sah bagi pihak perempuan, jika tiada, datuknya di sebelah bapa, ataupun adik-beradik lelaki seibu sebapa dan turutan seterusnya (boleh ditanya kepada ustaz atau ustazah). Wali perlu hadir ketika majlis pernikahan, dan boleh menikahkan sendiri anak perempuannya ataupun diwakilkan kepada Penolong Pendaftar Nikah. Penolong Pendaftar Nikah adalah wakil daripada Pejabat Agama Negeri, dan beliau wajib hadir untuk mengesahkan pernikahan, membacakan khutbah nikah dan menguruskan dokumen selepas pernikahan. Penolong Pendaftar Nikah perlu ditempah dan dimaklumkan awal supaya dapat hadir semasa majlis pernikahan.

Selain wali dan Penolong Daftar Nikah, pihak bakal isteri juga perlu menyediakan dua orang saksi lelaki yang sah. Sebagai menghormati adat, saksi biasanya dipilih dari kalangan bapa saudara sebelah bapa ataupun ibu. Boleh juga meminta adik-beradik lelaki yang lebig tua untuk menjadi saksi. Yang penting, mereka perlu hadir dan mendengar akad dilafazkan dengan jelas.

Klik banner-banner di bawah untuk lebih banyak tips persiapan majlis perkahwinan